ΚΕΡΚΥΡΑ ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΣΗ

ΚΕΡΚΥΡΑ ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΣΗ


ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ: «ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ- ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ»

ΤΑΞΗ………. ΤΜΗΜΑ…….. ΑΓΟΡΙ………… ΚΟΡΙΤΣΙ………….

1. Ποια ήταν τα συναισθήματα που σου προκάλεσε η συμμετοχή σου στις μαθητικές συναυλίες τάξης;
• Αγωνία
• Φόβος
• Χαρά
• Εκνευρισμό
• Άλλο…………….
2. Άλλαξαν τα συναισθήματα σου μετά το τέλος της μικρής παρουσίασής σου στη συναυλία αυτή;
• ΝΑΙ………..
• ΟΧΙ………..
Αν (ΝΑΙ) ποια νέα συναισθήματα σου δημιουργήθηκαν και ποια ήταν η βασική αιτία;.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Πιστεύεις στη χρησιμότητα των συναυλιών αυτών;
• ΝΑΙ……………….
• ΟΧΙ……………….
Αν ΝΑΙ γιατί;…………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….
Αν ΟΧΙ γιατί;…………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………..
4. Αν δεν σε ικανοποίησε ο τρόπος με τον οποίο έγιναν οι συναυλίες, πρότεινε μας άλλους εναλλακτικούς τρόπους διεξαγωγής τους……………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
5. Αν συμφωνείς με το θεσμό και γενικότερα με τη χρησιμότητα αυτών των συναυλιών τάξης , κατά την άποψη σου κάθε πότε θα πρέπει αυτές να γίνονται;
• Μια φορά τον μήνα……………
• Δύο φορές το μήνα……………
• Μία κάθε τρίμηνο…………….
Σας παρακαλώ αφού απαντηθεί το ερωτηματολόγιο να παραδοθεί
στον Δ/ντή του Σχολείου. (ΑΝΩΝΥΜΟ)

:::::::ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ :::::::

ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
ΠΑΤΡΑ 12-2-2009

Αδελφοποίηση Μουσικού Σχολείου Πάτρας με το
Μουσικό Σχολείο Κέρκυρας

Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση της Αδελφοποίησης του Μουσικού μας σχολείου με αυτό της Κέρκυρας στις 9-2-2009, στο Δημοτικό Θέατρο Κέρκυρας.
Μέσα σε ένα κατάμεστο θέατρο, για άλλη μια φορά το σχολείου μας με συνέπεια έφερε σε πέρας την πρώτη συναυλία.
Τα αποτελέσματα ήταν αναμενόμενα διότι η όλη προετοιμασία της Συμφωνικής Μαντολινάτας του σχολείου από τους υπευθύνους καθηγητές ήταν άψογη.
Στο πρώτο μέρος της συναυλίας, το πρόγραμμα που παρουσίασε η ορχήστρα,ήταν ένα αφιέρωμα στο Κερκυραίο Μουσικοσυνθέτη Γιώργο Κατσαρό. Ακούστηκαν τραγούδια όπως «Κύθηρα, Πάμε για ύπνο Κατερίνα, Πετεινάρι, Έσβησε το κερί Μαρία κ.λπ»
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε την αγάπη που έδειξε η Κέρκυρα στην όλη αυτή προσπάθεια.
Στο δεύτερο μέρος η Συμφωνική ορχήστρα του Μουσικού της Κέρκυρας παρουσίασε έργα επτανησίων συνθετών με μεγάλη επιτυχία.
Το πιο όμορφο όμως κομμάτι όλης αυτής της προσπάθειας ήταν το κοινό μέρος όπου 240 περίπου Μουσικοί (μαθητές- μαθήτριες, καθηγητές καθηγήτριες, χορωδοί του Μουσικού σχολείου Κέρκυρας μαζί με τη Δημοτική Χορωδία Κερκύρας, απέδωσαν τρία έργα Επτανησιακής Σχολής.
Η συναυλία αυτή θα πραγματοποιηθεί και στην Πάτρα 21-3-2009.
Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες του σχολείου μας για την κατάθεση ψυχής που έκαναν.
Ιδιαίτερα τους εκπαιδευτικούς κ. Αμασιάδου Κυριακή, Ασημακόπουλο Χρήστο, Μόσχου Ευθυμία, Ζήσου Βασιλική, Ουρανό Δημήτρη Σκεπαρνιά Νίκο και Μόγια Λαίντιν.
Υπεύθυνη μαντολινάτας Αψόμωτου Δήμητρα
Υπεύθυνος Φιλαρμονικής Μπουρδόπουλος Γιώργος.
ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΜΠΡΑΒΟ ΣΕ ΟΛΟΥΣ

Λέκκας Σταμάτης
Δ/ντης Μουσικού Σχολείου Πατρών

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΤΗ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΟΥ W. A. MOZART

ΛΕΚΚΑΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ :Καθηγητής μουσικής Β/θμιας Εκπ/σης.
ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΕΥΡΥΔΙΚΗ :Στέλεχος του Συμβουλευτικού Σταθμού Νέων Β/θμιας Εκπ/σης Ν.Αχαίας

H αξία και η επίδραση της μουσικής στον ανθρώπινο ψυχισμό είχε αρχίσει να διερευνάται από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. Ο Πυθαγόρας διατύπωσε τη θεωρία περί αρμονίας και αριθμητικής αναλογίας, ανακάλυψε τις μαθηματικές αρχές που διέπουν τα βασικά μουσικά διαστήματα και διαπίστωσε ότι οι μαθηματικοί νόμοι που διέπουν τα μουσικά διαστήματα είναι οι ίδιοι με εκείνους που διέπουν τις σωματομετρικές αναλογίες του ανθρώπινου σώματος. Επιπλέον, στη σχολή των Πυθαγορείων χρησιμοποιούντο μουσικοί ήχοι για τη θεραπεία ασθενών, μια πρακτική που στηριζόταν στην πεποίθηση ότι η αρμονία της μουσικής μπορεί να αποκαταστήσει τη διαταραγμένη ψυχοσωματική ισορροπία του ασθενούς. Ο πυθαγόρειος Θέωνας ο Σμυρναίος γράφει για την αξία της μουσικής: «…συμφωνία την μεγίστην έχει ισχύν, εν λόγω μεν ούσα αλήθεια, εν βίω δε ευδαιμονία, εν φύσει αρμονία». Ο Πυθαγόρας συμβούλευε τους μαθητές του να ξυπνούν νωρίς το πρωί και πριν αρχίσουν τις εργασίες τους να ασχολούνται με μουσική και χαριτωμένες μελωδίες για να μετατραπεί η διατάραξη της ψυχικής ησυχίας, η οποία προέρχεται από το ξύπνημα, σε τρυφερή ηρεμία και για να οπλιστούν με ευχάριστη και αρμονική διάθεση για την καθημερινή εργασία.
Η ιδιότητα της μουσικής να αποκαθιστά τη χαμένη αρμονία τονίζεται επίσης από τον Πλάτωνα στο διάλογο «Τίμαιος», ένα έργο φιλοσοφίας της φύσης, στο οποίο την αρχή της μεταβολής των μορφών του υλικού κόσμου οφείλει να αντιστρατεύεται ο άνθρωπος προκειμένου να νοήσει το νόημα και το σκοπό του κόσμου και να ταυτιστεί με το απόλυτο αγαθό. Στην «Πολιτεία» ο Πλάτων αντιτάσσεται στην αντίληψη ότι η μουσική αποσκοπεί στην πρόκληση αισθήματος απόλαυσης: «Ρυθμός και μελωδία εισχωρούν βαθιά στο εσωτερικό της ψυχής και ασκούν ισχυρή επίδραση καθώς ανοίγουν την ψυχή στο ωραίο. Ο νέος προσεγγίζει το ωραίο μέσα από τη μουσική, χωρίς να το συλλαμβάνει με τη διάνοια. Όταν αφυπνίζεται η φρόνηση, γνωρίζει το ωραίο σαν να ήταν φίλος ή συγγενής».
Ο Αριστοτέλης όταν αναφέρεται στη μουσική και στις ψυχολογικές της προεκτάσεις χρησιμοποιεί τους όρους «κάθαρσις» και «καθαρμός» αντί για «παιδιά».Στο έργο του «Ηθικά Ευδήμεια» γράφει: «Όλοι οι άνθρωποι μπορεί να καταληφθούν από φρίκη, συγκίνηση ή θείο ενθουσιασμό. Ορισμένοι διεγείρονται απ’ αυτά βίαια και εξεγείρονται. Στις λατρευτικές γιορτές μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι οι άνθρωποι οι οποίοι με τη γεμάτη πάθος μουσική αρχικά περιέρχονται σε κατάσταση βίαιης διέγερσης, ηρεμούν πάλι με τα ιερά άσματα τα οποία ακολουθούν αμέσως μετά, σαν να βρήκαν ίαση και καθαρμό. Παρόμοια εμπειρία πρέπει να δοκιμάζουν και όσοι έχουν καταληφθεί από συγκίνηση, φρίκη ή γενικώς από μια έντονη ψυχική διάθεση, καθώς και άλλοι άνθρωποι, αναλόγως των τάσεων που ο καθένας έχει. Όλοι τους βιώνουν ένα είδος κάθαρσης και ψυχικής ανακούφισης η οποία συνδέεται με απόλαυση. Όπως τα ιερά άσματα ησυχάζουν τους παράφρονες, κατά παρόμοιο τρόπο τα καθαρτήρια άσματα προκαλούν αβλαβή χαρά».
Μαρτυρίες περί της θεραπευτικής αξίας της Μουσικής υπάρχουν βέβαια και στα Ομηρικά έπη π.χ. στην Οδύσσεια όπου το αίμα σταματά να τρέχει από τις πληγές του Οδυσσέα χάρη στο τραγούδι του Αυτόκλητου.
Έτσι, η αντίληψη του αρχαίου κόσμου για τη μουσική θέτει τα θεμέλια μιας σχετικά σύγχρονης επιστήμης, της μουσικοθεραπείας, η οποία ενδιαφέρεται για τα μετρήσιμα αποτελέσματα της επίδρασης της μουσικής στην ανθρώπινη ψυχοφυσιολογία. Εφαρμόζεται σε κάθε ηλικία και σε οποιαδήποτε ψυχοσωματική κατάσταση: στην εξομάλυνση ανθρώπινων σχέσεων, στο τρακ, στο άγχος, στην κατάθλιψη, σε συναισθηματικές διαταραχές, σε εγκεφαλικά, σε καρδιοπάθειες, σε καρκίνους, σε ειδικές ανάγκες, σε ψυχιατρικές παθήσεις κ.λ.π. Για τη μουσικοθεραπεία η μουσική αποτελεί το μέσο που υποβοηθά την έκφραση, την επικοινωνία και τη ανάταση του δημιουργικού δυναμικού, που υπάρχει σε κάθε άνθρωπο σε λανθάνουσα μορφή και που αποτελεί τη βάση ενός υγιούς ψυχισμού. Και εφ’ όσον δεχόμαστε ότι η ψυχική κατάσταση ενός ατόμου ευνοεί ή εμποδίζει την ανάπτυξη διαφόρων σωματικών παθήσεων, είναι κατανοητό ότι, κατ’ επέκταση, η μουσική θεραπεύει και σωματικές παθήσεις. Με άλλα λόγια, οι οργανικές αντιδράσεις του ανθρώπου στο μουσικό ερέθισμα εξαρτώνται άμεσα από την συγκινησιακή επίδραση που ασκεί η μουσική πάνω του, δεδομένου ότι η μουσική κατακλύζει με αμεσότητα τον ανθρώπινο ψυχισμό, αφού δε διαμεσολαβούν αισθητικά ή νοητικά σύμβολα όπως χρώματα και λέξεις.
Τα μουσικά έργα που μελετήθηκαν περισσότερο από οποιαδήποτε άλλα σε σχέση με την επίδρασή τους στην ανθρώπινη και όχι μόνο ψυχοφυσιολογία είναι εκείνα του Μότσαρτ. Έρευνες και μελέτες έγιναν πολλές και άλλες βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη. Για το ποιος ήταν αυτός ο σπουδαίος μουσικός θα ήταν κοινότυπο να επαναλάβουμε. Βιογραφίες του, μελέτες και πονήματα έχουν γραφτεί και εκδοθεί σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης από μουσικούς και μουσικολόγους, ενώ το έργο του έχει τιμηθεί σε πάμπολες εκδηλώσεις και αφιερώματα, ειδικά τη φετινή χρονιά η οποία χαρακτηρίστηκε ως έτος Μότσαρτ με αφορμή τα 250 χρόνια από τη γέννησή
του. Ωστόσο, αξίζει να αναφέρουμε τα όσα έγραψε ο Melhior Grimm, συγγραφέας και διπλωμάτης, ο οποίος δημοσίευε για 40 χρόνια, μεταξύ 1753 και 1793, σε άρθρα του στο περιοδικό «Βιβλιογραφική – Φιλοσοφική και Κριτική Αλληλογραφία» εντυπώσεις από την επιστημονική, καλλιτεχνική – και κοινωνική ζωή του Παρισιού, όπου ζούσε.
Την 1η Δεκεμβρίου 1763 έγραψε σε ένα άρθρο του: « Τα πραγματικά θαύματα είναι τόσο σπάνια, ώστε μπορεί κανείς να μιλάει γι’ αυτά, μόνο όταν έχει ζήσει ένα. Ένας επαγγελματίας μουσικός από το Salzburg με το όνομα Λεοπόλδος Μότσαρτ έφτασε πρόσφατα εδώ με δύο πολύ γλυκά παιδιά. Η εντεκάχρονη κόρη του Μαρία –Άννα παίζει εντυπωσιακό πιάνο. Αντιμετωπίζει τα μεγαλύτερα και δυσκολότερα κομμάτια με αξιοθαύμαστη ευχέρεια.
Ο Αδελφός της που θα γίνει τον επόμενο Φεβρουάριο 7 ετών, είναι τόσο ασυνήθιστο παιδί θαύμα, ώστε να μην μπορεί να πιστέψει κανείς αυτά που βλέπουν τα μάτια του και αυτά που ακούνε τα αυτιά του.
Αυτό το παιδί δεν δυσκολεύεται να παίξει με απόλυτη ευχέρεια τα δυσκολότερα κομμάτια, με χέρια που μόλις καλύπτουν μια έκτη(έξι πλήκτρα).
Είναι τελείως απίστευτο να το βλέπεις για μια ολόκληρη ώρα να παίζει πιάνο από μνήμης και να αφήνεται στην έμπνευση της ιδιοφυϊας του και σε πλήθος γοητευτικών ιδεών, τις οποίες επιπλέον ξέρει να παρουσιάζει με γούστο και σωστή σειρά.
Διαβάζει άνετα όλες τις παρτιτούρες που του δίνουν. Συνθέτει με αξιοθαύμαστη ευχέρεια, χωρίς να χρειάζεται να βρεθεί μπροστά στο πιάνο για να αναζητήσει τις συγχορδίες.
Του έδωσα ένα δικό μου μενουέτο και τον παρακάλεσα να γράψει την φωνή του Μπάσου. Το παιδί πήρε την πένα και έβαλε, χωρίς να πάει στο πιάνο, το μπάσο κάτω από την μελωδία του Μενουέτου. Αυτό το παιδί θα με τρελάνει αν συνεχίσω να το ακούω».
Πριν από 250 χρόνια ο Μότσαρτ δε θα μπορούσε να συλλάβει τη συμβολή του στη μουσικοθεραπεία όταν στην Όπερα Μαγικός Αυλός, έβαζε μουσική στα λόγια του Tamino για να χρησιμοποιήσει τη δύναμη της φωνής ενός μουσικού οργάνου του Αυλού που του έδωσε η Βασίλισσα της Νύχτας για να απελευθερώσει την κόρη της και μετέπειτα αγαπημένη του. «….Πόσο μεγάλη είναι η μαγική σου δύναμη Φλάουτό μου! Ακόμη και τα άγρια θηρία φθάνουν γύρω με χαρά»
Αν ζούσε ο συνθέτης του Μαγικού Αυλού, δεν θα μπορούσε να πιστέψει στα μάτια του, όταν θα ερχόταν πρόσωπο με πρόσωπο με τις εφαρμογές της μουσικής του στην Ιατρική και στην ψυχοθεραπεία.
Το 1993 μια ερευνητική ομάδα αποτελούμενη από τους Gordon Shaw, Frances Rauscher και Katherine Ky, δημοσιεύει μια εντυπωσιακή μελέτη στο έγκυρο περιοδικό ΄΄ Nature΄.Το ζητούμενο ήταν να εξεταστεί εάν και κατά πόσο η μουσική του Μότσαρτ και συγκεκριμένα η Σονάτα K.V. 448, μπορούσε να αυξήσει τη γνωστική ικανότητα. Στην έρευνα αυτή χρησιμοποιήθηκαν 36 φοιτητές που χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες. Οι ομάδες αυτές θα έπρεπε να βρεθούν στις εξής αντίστοιχες καταστάσεις για 10 λεπτά. Η πρώτη ομάδα θα έπρεπε να ακούσει την συγκεκριμένη σονάτα K.V. 448 του Mozar. Η δεύτερη ομάδα θα άκουγε μια κασέτα με οδηγίες χαλάρωσης και τέλος η Τρίτη ομάδα θα έπρεπε να παραμείνει μέσα στην αίθουσα σε πλήρη ησυχία. Μετά τα 10 λεπτά όλοι οι φοιτητές εξετασθήκαν για την χωροχρονική τους αντίληψη. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πρώτη ομάδα των φοιτητών που είχε ακούσει την σονάτα υπερτερούσε κατά πολύ από τις άλλες ομάδες.
Οι έρευνες και τα αποτελέσματα συνεχίστηκαν και συνεχίζονται έως και τώρα σε διάφορα Πανεπιστήμια.
Μια όμως από τις πλέον ενδιαφέρουσες ιατρικές ανακοινώσεις σε σχέση πάντα με την μουσική του Mozart και ιδιαίτερα με την πολυσυζητημένη σονάτα αφορά την επίδραση (της Μουσικής) στην επιληψία. Στη σχετική μελέτη επί 29 ασθενών που παρουσίαζαν επιληπτικά επεισόδια παρατηρήθηκε και επικυρώθηκε από την ανάλυση του ηλεκτοεγκεφαλογραφήματος ότι οι 23 από τους 29 είχαν μειωμένη επιληπτική δραστηριότητα, όταν άκουγαν την συγκεκριμένη Σονάτα. Για να καθορισθεί η χρονική διάρκεια της ευεργετικής επίδρασης της Μουσικής του Μότσαρτ μελετήθηκε η περίπτωση ενός οχτάχρονου κοριτσιού με μια δύσκολη και δισεπίλυτη μορφή επιληψίας (σύνδρομο Lennox-Gastaut).Η συγκεκριμένη σονάτα για δύο πιάνα σε Ρε μείζονα του Μότσαρτ K.V448 παιζόταν κάθε 10 λεπτά ανά ώρα, για όσες ώρες ήταν το κοριτσάκι ξύπνιο. Στο τέλος της περιόδου εγρήγορσης ο αριθμός των κλινικών επεισοδίων είχε πέσει από 9 επιληπτικά επεισόδια στις πρώτες τέσσερις ώρες σε ένα επιληπτικό επεισόδιο στις τέσσερις τελευταίες ώρες. Η διάρκεια των επεισοδίων, σε δευτερόλεπτα, έπεφτε από τα 317 στα 178. Την επόμενη μέρα , ο αριθμός των επεισοδίων περιοριζόταν στα δύο μέσα σε οκτώ ώρες.
Κάποιες ακόμη πρακτικές εφαρμογές είναι:
Στα Μοναστήρια της Βρετάνης οι μοναχοί συνηθίζουν να παίζουν μουσική στα ζώα τα οποία φροντίζουν και περιποιούνται. Έχουν λοιπόν παρατηρήσει ότι οι αγελάδες παράγουν περισσότερο γάλα και σε καλύτερη πυκνότητα, εάν ακούν μουσική του Mozart.
Στο Νοσοκομείο ΄΄ Saint Agnes΄΄ της Βαλτιμόρης οι ασθενείς της μονάδας εντατικής θεραπείας ακούν μουσική του Mozart. Ο διευθυντής της μονάδας dr. Raymond Bagr αναφέρει ότι η μισή ώρα ακρόασης αυτής της μουσικής προκαλεί τα ίδια αποτελέσματα με 10 mlg Valium.
Στην Πόλη Edmonton του Καναδά ακούγεται στους δρόμους του κέντρου μουσική Mozart με σκοπό να χαλαρώνει τους περαστικούς. Εκ των υστέρων παρατηρήθηκε ότι στην περιοχή έχουν μειωθεί οι δοσοληψίες ναρκωτικών.
Αλλά και στο χώρο της εκπαίδευσης υπάρχουν μελέτες για την ευεργετική επίδραση της μουσικής του Μότσαρτ και όχι μόνο. Στο ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο η μουσικοθεραπεία σε ιδιαίτερες ομάδες του μαθητικού πληθυσμού έδειξε ότι προσφέροντας ένα μη λεκτικό μέσο επικοινωνίας μπορεί να πλησιάσει ευκολότερα τους μαθητές αυτούς, να τους αντιμετωπίζει και ως ξεχωριστή οντότητα και ως μια ομοιογενή ομάδα συμμετεχόντων ακροατών.
Το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα , το οποίο στηρίζει εν πολλοίς την προοπτική του στην ενίσχυση του ψυχοπαιδαγωγικού του ρόλου μπορεί να αξιοποιήσει τα πορίσματα της μουσικοθεραπείας, αλλά και το έμψυχο υλικό της εκπαίδευση, τους καθηγητές όλων των ειδικοτήτων και κυρίως τους μουσικούς, ώστε να στηρίξει γνωστικά και κυρίως ψυχοσυναισθηματικά τους μαθητές. Η μουσική καταρρίπτει τις διαχωριστικές γραμμές που οριοθετούν τους ρόλους δάσκαλος – μαθητής και τους καθιστά μια ομάδα ανθρώπων που μοιράζονται μια έντονη συγκινησιακή εμπειρία με αποτέλεσμα να επικοινωνούν καλύτερα στο επίπεδο της μουσικής ευαισθησίας, η οποία ενυπάρχει σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς ανώτερους και κατώτερους και δε σχετίζεται με τη νοημοσύνη ή την αντιληπτική ικανότητα και διακρίνεται από τη μουσική επιδεξιότητα, η οποία αποτελεί στόχο της μουσικής ως γνωστικό αντικείμενο.
Οι εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων με την κατάλληλη εκπαίδευση από εξειδικευμένους μουσικούς, αφού οι ίδιοι μυηθούν στα ευεργετικά μυστικά της μουσικής προσφοράς, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη μουσική για να βοηθήσουν τους μαθητές τους να ενεργοποιούν περισσότερο τη φαντασία τους, να επικεντρώνουν την προσοχή τους σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, να γνωρίζουν καλύτερα τον εαυτό τους, να αποκτούν μια πιο σαφή και ολοκληρωμένη αντίληψη του εξωτερικού κόσμου, να εκφράζουν με μεγαλύτερη άνεση τα συναισθήματά τους, να συμμετέχουν ενεργά στη ζωή τους , να επικοινωνούν αποτελεσματικότερα, και να επιλύουν ευκολότερα τα προβλήματά τους.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Δόσος Γ. «W.A.Mozart. Η Ζωή, το έργο, η εποχή του». Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος1989
2. DURING I. “O Αριστοτέλης», Εκδόσεις Μ.Ι.Ε.Τ 1994.
3. KIRK G.S.-RAVEN S.E.-SCHOFIELD M. “Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι». Εκδόσεις Μ.Ι.Ε.Τ 1988.
4. Μακρής Ι., Μακρή Δ. « Εισαγωγή στην Μουσικοθεραπεία» Εκδόσεις Γρηγόρης 2003
5. Μόδης Θ. «Προβλέψεις. Προσεγγίζοντας επιστημονικά τα προμηνύματα του αύριο». Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης 1996
6. Παπαδόπουλος, Μ. (2000). Μουσικοθεραπεία , Αθήνα: Πήγασος
7. Πρίνου- Πολυχρονιάδου Λ.(Ψυχολόγος, Mουσικοθεραπεύτρια) «Τι είναι η μουσικοθεραπεία» Άρθρα από το Διαδύκτιο 2006
www.peemede.gr
8. Σακαλάκ Η. « Μουσικές Βιταμίνες» Εκδόσεις Νάκας 2002

Η ΑΚΡΟΑΣΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΗ
Λέκκας Σταμάτης Καθηγητής ΠΕ 16.01
Σίγουρα όλοι μας έχουμε διερωτηθεί αν είναι σημαντική η μουσική, και πόσο, στην γενικότερη εκπαίδευση των παιδιών.
Ξέρουμε όλοι ότι τα παιδιά είναι ένας εύπλαστος κόσμος. Και η μουσική με την όποια της μορφή , μπορεί να παίξει ένα καθοριστικό ρόλο στην δόμηση του συναισθηματικού κόσμου τους.
Μέσω της μουσικής, τα παιδιά μπορούν να εκφράσουν συναισθήματα , θετικά ή αρνητικά και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα στο να δημιουργήσουν μια, ίσως πιο ισορροπημένη προσωπικότητα.
Για να τα κάνουμε όμως όλα αυτά πραγματικότητα χρειάζεται να βάλουνε σωστούς στόχους.
Ποιοι λοιπόν θα πρέπει να είναι οι στόχοι μας στους οποίους θα πρέπει με επιτυχία να θέσουμε στο εκπαιδευτικό μας έργο και έπειτα στην τάξη μας και στους μαθητές μας ;
Μια όμορφη αλλά και παιδαγωγικά εφικτή απάντηση παίρνουμε από το Βιβλίο « Δημιουργική Μουσική Αγωγή για τα παιδιά μας» τις Λένιας Σέργη εκδόσεις GUTENBERG 2000 στην σελ 3.
Λέει λοιπόν:
« Στόχος μας είναι η ευχαρίστηση που παίρνουν από την μουσική, η ευαισθησία που αναπτύσσεται σ΄ αυτά μέσω της μουσικής και η πειθαρχία που αποκτούν από τη συμμετοχή τους στις μουσικές δραστηριότητες που έχουν ως αποτέλεσμα να τα βοηθήσουν να μεγαλώσουν περισσότερο ευτυχισμένα, περισσότερο ώριμα και έτοιμα να πράξουν το ρόλο τους στην κοινωνία»

Με αυτή λοιπόν την στοχοθεσία μπορούμε να επιτύχουμε κάτι σημαντικό. Τα παιδιά να αγαπήσουν τη μουσική και ίσως κάποια από αυτά να σκεφτούν ότι μπορούν να μην μένουν στις αυλές της αλλά και να μπουν στο κύριο σπίτι αποκτώντας για την μουσική μια πιο βαθύτερη αντίληψη.

Ας απομονώσουμε τώρα κάποιες φράσεις από αυτές που ακούσαμε από τους Στόχους όπως:
Η ευχαρίστηση που παίρνουν
Η ευαισθησία που αναπτύσσεται
Η πειθαρχία που αποκτάται από την συμμετοχή

Θα δούμε ότι όλα αυτά και σε συνδυασμό με την ομαδική εργασία μέσα στην τάξη θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να γνωρίσουν την επιτυχία . Και αυτό, σιγά-σιγά, θα τους δώσει κάτι σημαντικό που είναι η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση.
Και όταν μάλιστα ένας μαθητής παρουσιάζει συναισθηματικά συμπλέγματα, η επιτυχία που θα κατορθωθεί, όσο μικρή και να είναι, θα του δώσει την αυτοπεποίθηση για να μπορέσει να βγάλει το φως και να παρουσιάσει τις πραγματικές ικανότητές του.
Σαφώς οι έννοιες αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση θα μπορούσαν να ήταν από μόνες τους ένας σοβαρός τίτλος σεμιναρίου. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, ας αναλογισθούμε μόνο την σημαντικότητα αυτών των εννοιών μέσα από τα δικά μας βιώματα και σε σχέση με τη μουσική εκπαίδευση.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Η Μουσική ακρόαση μέσα στην σχολική τάξη είναι μια πονεμένη ιστορία.
Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα μέσα στην σχολική τάξη είτε θέλουμε να το παραδεχτούμε είτε όχι είναι η μουσική ακρόαση. Όλοι θα έχουμε απογοητευθεί ή και εκνευριστεί που τα παιδιά μας γελάνε όταν τους βάζουμε να ακούσουν μια άρια από μια Σοπράνο. Αυτό που ακούνε τα παιδικά , ανεκπαίδευτα αυτιά τους είναι μια Γυναίκα η οποία ουρλιάζει λες και της τραβάνε τα μαλλιά.
Και τότε εμείς για να περισώσουμε το γόητρο του συνθέτη , αλλά και του ερμηνευτή, συννεφιάζουμε ,αγριεύουμε, τους μαλώνουμε επιθετικά, λες και φταίνε αυτά που όταν ακούνε κλασική μουσική δυσανασχετούν με τον όποιο τρόπο τους έλθει εκείνη τη στιγμή.
Θα πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι η μουσική ακρόαση δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Με ποιο απλά λόγια, η μουσική ακρόαση ενός έργου μέσα στη σχολική τάξη δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως εύκολη λύση για να ροκανίζουμε την διδακτική ώρα. Το μόνο το οποίο μπορούμε να καταφέρουμε με μεγάλη ευκολία είναι να δημιουργήσουμε τις λάθος προϋποθέσεις προσέγγισης αυτών των κειμένων που άντεξαν , αντέχουν και θα αντέχουν στους αιώνες.
Θα πρέπει να την θεωρήσομε ως σημαντικό εργαλείο της δουλειάς μας, μέσω της οποίας μπορούμε να δώσουμε την μεγάλη ευκαιρία τους μαθητές μας να εκφραστούν μέσα από κάποιους τρόπους που θα αναφέρουμε πιο κάτω. Και κάτι ακόμα. Δικαίωμα στην διεύρυνση του ακουσματικού τους ορίζοντα έχουν όλοι και τα παιδιά των χωριών και τα παιδιά των Πόλεων.
Εμείς ως εκπαιδευτικοί και ως παιδαγωγοί με σκοπούς όπως την ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες.
Με την ανάπτυξη της κριτικής , συγκριτικής και δημιουργικής σκέψης και με εφόδιο την μουσική και τις μεγάλες δυνατότητές της, μπορούμε να εξωτερικεύσουμε τη σπίθα της δημιουργικότητας , να την πολλαπλασιάσουμε και να την κάνουμε φλόγα.
Μην ξεχνάμε ότι με την ανάπτυξη της δημιουργικής δυνατότητας των μαθητών μέσα από τις διάφορες ευκαιρίες που υπάρχουν ή που εμείς θα επινοήσουμε θα αναπτύξουμε σε αυτούς την έμπνευση που αυτό θα τους οδηγήσει στην ανακάλυψη νέων δυνατοτήτων, επαφών , σχέσεων και εμπειριών.


ΣΕ ΤΙ ΑΠΟΣΚΟΠΕΙ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ;

Αποσκοπεί στο να βοηθήσει το παιδί να αποκτήσει σταδιακά την απαιτούμενη ακουστική ευαισθησία για να διακρίνει διάφορους ήχους φυσικούς- Τεχνικούς και να καλλιεργήσει και να αναπτύξει την ακουστική του ικανότητα, έτσι που να επιδιώκει να την ακούει.
Για να μπορέσουν όμως τα παιδιά ν΄ αναπτύξουν την δεξιότητα της ακρόασης θα πρέπει:
Να συγκεντρώνονται
Να αντιλαμβάνονται αυτό που ακούνε
Να θυμούνται αυτό που άκουσαν.

Να συγκεντρώνονται: Να τους κινήσουμε το ενδιαφέρον σε αυτό που ακούνε.
Να αντιλαμβάνονται αυτό που ακούνε: Να αναγνωρίζουν αρχικά και να διακρίνουν τους ήχους για να αποκτήσουν σταδιακά ηχητικό απόθεμα. Π.χ ήχοι που είναι κοντά – μακριά , ψηλοί ήχοι χαμηλοί ήχοι, ήχοι μεγάλης και μικρής διάρκειας, ένταση, χροιά του ήχου.
Να θυμούνται αυτό που άκουσαν: Αν επιτευχθούν τα παραπάνω θα είναι πιο εύκολο να θυμούνται αυτό που άκουσαν.

Τι μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές μας να γίνουν ενεργητικοί ακροατές της μουσικής ;

Το ηχητικό περιβάλλον:
Να ακούσουν τους ήχους γύρω τους και να τους ενθαρρύνουμε να προσέχουν τους ήχους της καθημερινής ζωής. Τους ήχους αυτούς να μην τους ακούνε μόνο , αλλά να τους αναλύουν , να τους κρίνουν και να τους ταξινομούν σε ήχους δυνατούς, σιγανούς, ψηλούς, χαμηλούς, ωραίους ήχους που θέλουν να κρατήσουν και σε άλλους που δεν τους αρέσουν.
Οι δικές τους μουσικές δημιουργίες :
Είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ακούνε με προσοχή τους ήχους που παράγουν είτε με την φωνή τους ή φωνή και ηχογόνα αντικείμενα και ύστερα τους δικούς τους ήχους σε συνδυασμό με τους ήχους που παράγονται από άλλα παιδιά.
Αυτός ο τρόπος , αυτή η ιδέα είναι ένας αρχικός –βιωματικός τρόπος εκτέλεσης του ομαδικού τραγουδιού και της συνεργασιμότητας. Για τον σκοπό αυτό χρειάζεται συνεχής υπενθύμιση και μεγάλη επιμονή από τον καθηγητή για να αναπτύξουν τα παιδιά την σημαντική δεξιότητα της ακρόασης, γιατί πολλές φορές όταν παίζουν ένα όργανο και ειδικά φλογέρες , προσπαθούν μόνο να παράγουν μουσικούς ήχους χωρίς να καταβάλλουν προσπάθεια να τους ακούσουν. Γι΄ αυτό πρέπει οι μαθητές να ενθαρρύνονται να ακούν πρώτα την ποιότητα του ήχου που παράγουν. Επίσης όταν οι μαθητές τραγουδούν απλά εναρμονισμένα τραγούδια θα πρέπει να ενθαρρύνονται να ακούνε προσεκτικά ότι τραγουδούν και οι συμμαθητές τους.
Καλό είναι κάποιες φορές να ηχογραφούμε αυτό που παρουσιάζουν τα παιδιά σε μία εκδήλωση και μετά να το κουβεντιάζουμε μαζί τους.
Η ζωντανή μουσική που παίζει ο δάσκαλος, άλλα παιδιά ή μουσικοί που τους επισκέπτονται: Από την αρχή της σχολικής τους ζωής τα παιδιά πρέπει να συνηθίσουν να ακούνε τον καθηγητή όταν τραγουδά ή όταν παίζει σε μουσικό όργανο διάφορα τραγούδια.Πρέπει ακόμα να συνηθίσουν από νωρίς να ακούνε το τραγούδι των συμμαθητών τους ή το παίξιμο τους σε μουσικά όργανα είτε στην σχολική τάξη είτε σε κοινές σχολικές εκδηλώσεις.

ΑΚΡΟΑΣΗ ΗΧΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Ή ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΠΟ ΔΙΣΚΟ Ή C.D
Υπάρχουν ποικίλοι τρόποι με τους οποίους κάποιος μπορεί να προσφέρει μια μουσική ακρόαση στους μαθητές τους.
Πότε όμως μια ακρόαση μπορεί να θεωρηθεί πετυχημένη; Όταν ο εκπαιδευτικός γνωρίζει καλά τη μουσική που προσφέρει στους μαθητές του και όταν έχει αποφασίσει τα σημεία του έργου στα οποία θα καθοδηγήσει τα παιδιά.(Με απλά λόγια τίποτα δεν μπορεί να είναι τυχαίο).





ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΟΥΝ ΑΠΟ ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ;

Βασικά θέματα του έργου

Κάθε μουσικό έργο έχει ένα θέμα , ένα μουσικό μοτίβο την λεγόμενη κεντρική ιδέα το οποίο είναι ευδιάκριτο και με κάποιες παραλλαγές παρουσιάζεται κατά την διάρκεια της μουσικής εκτέλεσης. Σημαντικό είναι χωρίς αρχικά να μπούμε σε ορισμούς επιστημονικούς που θα κουράσουν αλλά και να φοβίσουν τους μαθητές, με απλούς τρόπους να τους δώσουμε να καταλάβουν τι είναι πρακτικά αυτό το θέμα. Ένας λοιπόν απλούστατος τρόπος είναι να παίξουμε στους μαθητές μας στο όργανο θέματα από συμφωνικά έργα που σίγουρα γνωρίζουν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το θέμα από την 5η Συμφωνία του Μπετόβεν.
Ενορχήστρωση του έργου
Τον τρόπο που είναι κατασκευασμένο το έργο
Τα σημεία δυναμικής του έργου
Την Ρυθμική αγωγή του έργου.

Με ποιους τρόπους μπορούν οι μαθητές να εκφραστούν ακούγοντας ένα μουσικό έργο;

Σίγουρα υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούν οι μαθητές να εκφραστούν με αφετηρία την επιλογή κάποιων μουσικών αποσπασμάτων.
Eπιτρέψτε μου να σας αναφέρω κάποιους τρόπους τους οποίους δουλέψαμε με τους μαθητές μέσα στην σχολική τάξη.
Με τον Γραπτό λόγο(Δημιουργική Γραφή)
Να ζωγραφίσουν αυτό που ακούνε
Να συνδυάσουν την ακρόαση με την κίνηση
Να συνδυάσουν την ακρόαση με δραματοποίηση (Δημιουργία Μύθου-Ρόλων και Περιβάλλοντος Δράσης)
Σημαντικός παράγοντας σε κάθε ένα από τους παραπάνω τρόπους είναι να αφήσουμε τα παιδιά ελεύθερα, να
εκφραστούν και επίσης να τους δώσουμε να καταλάβουν ότι εδώ , δεν υπάρχει σωστό και λάθος.
Με άλλα λόγια τους ενθαρρύνουμε με στόχο να ενεργοποιήσουν την φαντασία τους , τις αισθήσεις τους , για να μπουν σε μια κατάσταση δημιουργικής εγρήγορσης. Κοινή αρχή σε όλες αυτές τις προτάσεις έκφρασης θα μπορούσε να είναι ένα ερωτηματολόγιο με δύο μόνο ερωτήσεις:
Ερώτηση 1η: Πως αισθάνεσαι πριν το μάθημα; (Η ερώτηση αυτή απαντάτε αμέσως μόλις μπούμε μέσα στην τάξη)
Ερώτηση 2η : Πως αισθάνεσαι τώρα; (Το ερώτημα αυτό το απαντούν οι μαθητές μετά το τέλος της δραστηριότητας , λίγο πριν το τέλος της διδακτικής ώρας).
Θα πρέπει επίσης να πούμε ότι το ερωτηματολόγιο αυτό θα μπορεί να διανθιστεί και με άλλες ερωτήσεις που κατά την γνώμη μας θα μας δώσουν μια καλύτερη συναισθηματική εικόνα της τάξης.
Πρέπει όμως να έχουμε υπόψη μας ότι όσοι δεν είναι εξοικειωμένοι με τις μουσικές ακροάσεις έργων, το βρίσκουν δύσκολο να καθίσουν και να ακούσουν προσεκτικά
Γι αυτό……
Θα πρέπει να συνδυάζουμε τις ακροάσεις με άλλες δραστηριότητες.
Τα παιδιά θα μπορούσαν αρχικά και πιο σύνθετα αργότερα να συνοδεύουν την μουσική που ακούνε με κατάλληλα κρουστά όργανα όχι καθορισμένου τονικού ύψους όπως (ντέφια, τρίγωνα, Κύμβαλα κ.λπ). Με αυτό τον τρόπο οι μικροί ακροατές από παθητικοί ακροατές γίνονται ενεργοί , συμμετέχουν στο συνολικό ηχητικό αποτέλεσμα αλλά γίνεται και κάτι πιο σημαντικό…..Μπορούν μέσα από την Βιωματική προσέγγιση και την ομαδοκεντρική διαδικασία να επιλέξουν τα κατάλληλα συνοδευτικά οργανάκια που θα ταιριάζουν περισσότερο στην δυναμική του έργου.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημάνουμε την σημαντικότητα της δραματοποίησης του μουσικού έργου σε συνδυασμό των μουσικών οργάνων με τις κινήσεις του σώματος.
(Φαντασθείτε οι μαθητές να ακούνε μια Marcia Triomfale Tannhauser και ένα πένθιμο εμβατήριο. Και τι μπορεί να κάνουν π.χ. σε μια παρέλαση με αφετηρία το άκουσμα σε συνδυασμό με τα κρουστά τους μουσικά όργανα.)
Τι επιτυγχάνουμε:
α) την ακουσματική τους ενσωμάτωση με το έργο
β) την ρυθμική προσέγγιση που θα αισθανθούν βαδίζοντας και
παίζοντας ρυθμικά.

Ένα άλλο σημαντικό εργαλείο στην ακρόαση είναι και το οπτικό υλικό το οποίο θα μπορούσε να προβληθεί παράλληλα με το άκουσμα.
ΑΚΡΟΑΣΗ +ΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟΥ
Χρήση εικόνων
slides
Βιντεοταινίες ειδικά όταν η μουσική είναι Περιγραφική.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΟΥ ΘΑ ΑΚΟΥΣΟΥΝ;
Ακούν το έργο ή απόσπασμα του έργου που θα επεξεργασθούμε μερικές φορές.
Κάθε φορά η προσοχή τους θα πρέπει να στρέφεται σε διαφορετικά στοιχεία του έργου.
Έτσι σιγά –σιγά οι μαθητές ανακαλύπτουν στο έργο και νέα στοιχεία τα οποία θα τους οδηγήσουν στην ικανοποίηση, τη χαρά και την αισθαντική συγκίνηση που προσφέρει η μουσική.
Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να γνωρίζει ότι η ακρόαση έργων μουσικής πρέπει να γίνεται με τρόπο φυσικό και αβίαστο, έτσι που να προκαλεί το ενδιαφέρον των παιδιών και να μην γεννά την ανία και την αποστροφή.

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΑΚΟΥΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΙΟ ΚΑΤΩ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΕΙΔΗ:

παρακινεί σε κίνηση
δημιουργεί καθαρή και σαφή ψυχική διάθεση
έχει μελωδίες που εύκολα τραγουδιούνται
συνδυάζει όμορφα ηχοχρώματα
συνδυάζεται με μια ιστορία ή φέρνει ένα μήνυμα.

Εδώ θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να είναι ενημερωμένος για την ποικιλία της μουσικής που ακούγεται στο περιβάλλον των παιδιών όπως η λαϊκή μουσική, η παραδοσιακή μουσική, η ποπ μουσική, κ.λπ .
Όλα αυτά είναι καλό να ακούγονται μέσα στην τάξη με κριτικό και συγκριτικό πνεύμα και να ξεχωρίζουν το έργο ποιότητας από το ασήμαντο και κακότεχνο.
Κυρίες και Κύριοι
Πιστεύω ότι σας είπα αρκετά που τα περισσότερα από αυτά έχουν δοκιμαστεί με μικρή ή μεγάλη επιτυχία μέσα στην σχολική τάξη.
Πριν όμως σας ευχαριστήσω για την υπομονή σας , θα ήθελα να κλείσω με ένα προβληματισμό.
« Ποιος τελικά είναι ο σκοπός όλης αυτής της διαδικασίας που συνοπτικά σας ανέφερα:»
Και απαντώ:
Σε καμία περίπτωση λοιπόν δεν επιδιώκω οι μαθητές μου να αναθεματίσουν το οποιοδήποτε είδος μουσικής και να ακούνε μόνο αυτό που ονομάζουμε Κλασική Μουσική.
Αλλά μια και στις ηλικίες αυτές ασχέτως το τι ακούνε τα παιδιά δεν έχουν ακόμα καταλήξει στο ακριβές είδος που απόλυτα τους εκφράζει, είναι μια ευκαιρία μέσα στην ακουστική γκάμα που δημιουργούνε να βάλουμε και εμείς κάποια στοιχεία αυτής της μουσικής.
Όμως ούτε αυτό είναι ο βασικός σκοπός.
Ο βασικός σκοπός είναι πιο γενικός και είναι η συμβολή μας στην συναισθηματική εκπαίδευση.
Η συναισθηματική εκπαίδευση αναφέρεται σε όλες τις ικανότητες που αποτελούν τη συναισθηματική νοημοσύνη. Δηλαδή να αναπτύξουμε την ικανότητα του ατόμου να εκφράζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του , να αντιμετωπίζει δημιουργικά τις αντιξοότητες και να επιδεικνύει κατανόηση προς άλλους.
Η συναισθηματική νοημοσύνη περιλαμβάνει ιδιότητες όπως αυτογνωσία, αυτοπεποίθηση, αυτοέλεγχο.
Τις παραπάνω ιδιότητες αλλά και άλλες όπως η δημιουργική φαντασία , η αυτοεκτίμηση, σε συνδυασμό με την βιωματική έκφραση μπορούμε πιστεύω να πάμε μαζί με τους μαθητές μας ένα βήμα πιο κάτω.
Να γνωρίσουμε και να γνωριστούμε με αυτές τις ψυχές που τόσο μας έχουν ανάγκη, αλλά και εμείς τους έχουμε ανάγκη. Αμφίδρομη η σχέση.
Ας μη λησμονούμε ότι κρατάμε στα χέρια μας ανθρώπινες ψυχές. Κρατάμε τις ελπίδες και τους οραματισμούς της αυριανής κοινωνίας.
Ο κάθε ένας από εμάς ας καταθέσει στο ταμιευτήριο που ονομάζεται παιδική ψυχή τα αποθέματά του, με αγάπη , με ενδιαφέρον, με χαμόγελο και που ξέρεται αύριο όταν συναντήσετε αυτές τις ψυχές στο δρόμο να σας πουν ένα ευχαριστώ με ένα χαμόγελο.




Βιβλιογραφία
 Coleman, Daniel(1998) Η συναισθηματική νοημοσύνη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
 Δανασσής –Αφεντάκης, Α. (1997), Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα
 Miller, B (2003), Χτίζοντας καλύτερη σχέση με τα παιδιά στην τάξη. Ν.Σμύρνη: Εκδόσεις Ελληνικό Ινστιτούτο Μελέτης και Έρευνας των Δυσκολιών Μάθησης.
 Ματσαγγούρας, Η(200), Ομαδοσυεργατική Διδασκαλία και μάθηση. Αθήνα :Γρηγόρης.
 Χρυσαφίδης, Κ. (2002), Βιωματική- Επικοινωνιακή διδασκαλία. Αθήνα:Gutenberg.
 Σέργη , Λ. (2000), Δημιουργική Μουσική Αγωγή για τα παιδιά μας. Αθήνα :Guyenberg.

ΣΧΕΣΙΟΔΥΜΝΙΚΗ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Από Λέκκα Σταμάτη ΠΕ16.01
Από τη στιγμή που μπαίνουμε μέσα σε μία τάξη που υπάρχουν μαθητές –σπουδαστές- φοιτητές με διαφορετικές κάθε φορά ηλικία, διδάσκουμε.
Η διδασκαλία αυτή θα πρέπει να τονίζω ότι δεν έχει σχέση μόνο με το γνωστικό αντικείμενο αλλά με την παρουσία μας και μόνο με αυτή, μέσα στην τάξη.
Ακόμα και όταν ο εκπαιδευτικός στέκετε ακίνητος αποτελεί το μοντέλο πού μεταδίδει υποσυνείδητα έμμεσα και ανεπίσημα «μαθήματα»
Ένας δάσκαλος για να είναι επιτυχημένος θα πρέπει να αναπτύξει την ικανότητα να διαχειρίζεται αυτά τα υποσυνείδητα- ανεπίσημα μαθήματα μέσα και έξω από την τάξη, για να έχει τον έλεγχο των μηνυμάτων που θέλει να στέλνει στους αποδέκτες μαθητές του.
Τι περιμένουν οι μαθητές μας από εμάς;
Οι μαθητές έχουν το ταλέντο να βλέπουν γρήγορα, πέρα από την αρχική οπτική εντύπωση που σχηματίζουν για εμάς. Αυτά που προσδοκούν από εμάς από τους καλούς δασκάλους είναι:
Δ2
• Ενθουσιασμό
• Προετοιμασία για το μάθημα
• Χιούμορ
• Δικαιοσύνη
• Να αντιμετωπίζονται από εμάς τους εκπαιδευτικούς ως ξεχωριστά άτομα.
Σε μια έρευνα που έγινε σε μαθητές σχολείων της Πάτρας στην ερώτηση ποιος κατά την γνώμη τους είναι ο ενθουσιώδης δάσκαλος, το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων μαθητών επικεντρώθηκε στις παρακάτω απαντήσεις.
Δ3
1. Εκείνος που μπορεί να απαντά κάτι παραπάνω όταν του κάνουμε μια ερώτηση
2. Εκείνος που μπαίνει στο κόπο να φέρνει εποπτικό υλικό μαζί του.
3. Εκείνος που προσθέτει κάτι το οποίο δεν σχετίζεται μεν άμεσα με το θέμα, αλλά το ζωντανεύει
4. Εκείνος που δείχνει ότι του αρέσει το θέμα και του αρέσουμε και εμείς.
Για να υλοποιηθούν όλα αυτά όμως απαιτείτε μεγάλη και συγκροτημένη προετοιμασία.
Τα κλειδιά τώρα, για την επιτυχία του δασκάλου που έχει την τάση να προετοιμάζεται υπερβολικά είναι:
• Η προθυμία του να βρίσκει τρόπους να συνοψίζει αυτά που πρέπει να καλύψει και
• Η επιλογή των κύριων σημείων που πρέπει να καλύψει σε βάθος παράλληλα με την απάλειψη των ασήμαντων σημείων.
Σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές της παραδοσιακής Παιδαγωγικής επιστήμης( Γεωργούλης, 1974), σε κάθε μαθησιακή διαδικασία και, επομένως, και στη διαδικασία διδασκαλίας του γνωστικού αντικειμένου της Μουσικής, εμπλέκονται τρεις παράγοντες: Δ4
• Ο Εκπαιδευτικός, που επιδιώκει την επιτυχή μετάδοση του μορφωτικού υλικού και λειτουργεί ως πομπός στα πλαίσια της διαπροσωπικής επικοινωνίας.
• Ο μαθητής, ο οποίος ως δέκτης επιχειρεί να αναμορφώσει το μορφωτικό αγαθό
• Το γνωστικό αντικείμενο, δηλαδή το κεφάλαιο της ειδικής γνώσης, που μεταδίδεται από τον πομπό- διδάσκοντα και προσλαμβάνεται από τον δέκτη μαθητή.
Μέσα από την αλληλοσυσχέτιση των τριών αυτών παραγόντων, οι οποίοι συνιστούν το επονομαζόμενο στο χώρο της παραδοσιακής Παιδαγωγικής «Διαδικό Τρίγωνο» και συνθέτουν μια μορφή οργανωμένης διαπροσωπικής επικοινωνίας, διαμορφώνεται και αναπτύσσεται η διδακτικό-μαθησιακή διαδικασία. Οι σύγχρονες, ωστόσο, κατευθύνσεις της Επιστήμης της Αγωγής αναδεικνύουν τα τελευταία χρόνια τη σημασία ενός τέταρτου στοιχείου, που επηρεάζει καθοριστικά την προαναφερόμενη διαδικασία. Πρόκειται για το λεγόμενο «διδακτικό πλαίσιο» μέσα στο οποίο διαμορφώνεται εξελικτικά η διδασκαλία και από το οποίο αυτή επηρεάζεται. (Σχήμα1) Δ5
Δ6 Ως βασικά συστατικά του διδακτικού πλαισίου κατά τον Η. Ματσαγγούρα θεωρούνται:
1. Το σύνολο των διαπροσωπικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στους μαθητές καθώς και μεταξύ των μαθητών (ως μεμονωμένων ατόμων ή ως ομάδας) και του εκπαιδευτικού. Οι διαπροσωπικές αυτές σχέσεις επηρεάζουν τη διδακτικο-μαθησιακή διαδικασία θετικά ή αρνητικά, γιατί διαμορφώνουν μέσα στο περιβάλλον της τάξης ένα κλίμα που είτε ενισχύει είτε αποδυναμώνει τη δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ του εκπαιδευτικού μουσικής και των μαθητών του. Στην παραδοσιακή διδακτική πράξη η προσωπικότητα του εκπαιδευτικού επιχειρεί να επιβληθεί ως « αυθεντία» στη συνείδηση των μαθητών, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο ένα αρνητικό ανταγωνιστικό κλίμα ή επικοινωνιακό χάσμα. Στη σύγχρονη διδακτική πράξη προβάλλεται περισσότερο ο ενισχυτικός, ενθαρρυντικός ρόλος του καθηγητή μουσικής, ο οποίος βοηθά τον μαθητή κατά την πορεία κατάκτησης της γνώσης και της ανάπτυξης προσωπικών γνωστικών και ψυχοσυναισθηματικών δεξιοτήτων. (Ακρόαση-ενέργεια αξιολόγηση)
2. Ο βαθμός καθοδήγησης της μαθησιακής δραστηριότητας. Στις παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας ο εκπαιδευτικός μουσικής επιλέγει το μορφωτικό αγαθό, το παρουσιάζει στους μαθητές, καθορίζει, κατευθύνει και ελέγχει το σύνολο των δραστηριοτήτων των μαθητών του, σύμφωνα με τους στόχους του αναλυτικού προγράμματος του μαθήματος. Σε περισσότερο σύγχρονες μορφές διδασκαλίας ο βαθμός καθοδήγησης της μαθησιακής διαδικασίας από τον εκπαιδευτικό περιορίζεται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Ο εκπαιδευτικός εγείρει το προσωπικό ενδιαφέρον των μαθητών, ενισχύει την αυτενέργεια, αξιοποιεί την συνεργασιμότητα, την ερευνητική και στοχαστικο- κριτική μάθηση.
3. Η αυθεντικότητα της μάθησης. Στη παραδοσιακή διδασκαλία το μορφωτικό αγαθό δεν συνδέεται με το οικείο κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η διδακτικο-μαθησιακή διαδικασία και, επομένως δεν μπορεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον του μαθητή. Αντίθετα στην σύγχρονη επιστήμη της αγωγής η σύνδεση της γνώσης με πραγματικές καταστάσεις, που εμπίπτουν στο χώρο της μαθησιακής εμπειρίας, καθιστά το μορφωτικό αγαθό ελκυστικό αλλά και λειτουργικά αξιοποιήσιμο. Η αυθεντικότητα της μάθησης διασφαλίζει επίσης την εξέλιξη, βελτίωση και αναπροσαρμογή της γνώσης στα σύγχρονα, κάθε φορά, τεχνολογικά και , ευρύτερα, επιστημονικά δεδομένα, αποτρέποντας με αυτό τον τρόπο την πιθανότητα απαρχαίωσης του γνωστικού υλικού, των διδακτικών μεθόδων και των διδακτικών μέσων που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας.
4. Τα κίνητρα συμπεριφοράς. Ως «κίνητρα νοούνται στο χώρο της Ψυχοπαιδαγωγικής οι δυνάμεις που κατευθύνουν τη συμπεριφορά του ανθρώπου και διακρίνονται σε « εσωτερικά», όταν προέρχονται από εσωτερικές τάσεις του ατόμου(κίνητρα γνώσης, αυτοέκφρασης, αυτοπεποίθησης, αυτοεκτίμησης , κοινωνικότητας, φυσικών αναγκών) και «εξωτερικά» όταν δημιουργούνται από εξωτερικούς παράγοντες (κίνητρα θετικά με τη χρήση μέσων που προκαλούν ικανοποίηση, όπως είναι η αμοιβή και ο έπαινος, ή κίνητρα αρνητικά με τη χρήση μέσων καταναγκασμού, όπως είναι η τιμωρία). Στο πλαίσιο της διδακτικής πράξης η ενίσχυση των εσωτερικών κινήτρων από τον καθηγητή της μουσικής και η αξιοποίηση των θετικών εξωτερικών κινήτρων διευκολύνουν σε μεγάλο βαθμό την επιτυχή εξέλιξη της μαθησιακής διαδικασίας.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι εμείς διδάσκουμε ο καθένας με τον δικό του τρόπο, ανάλογα τα πρότυπα που είχαμε όταν ήμασταν εμείς μαθητές και σπουδάζαμε την επιστήμη της μουσικής. Το ερώτημα όμως είναι ένα άσχετα το πόσο καλά γνωρίζουμε το γνωστικό μας αντικείμενο.
Το μοντέλο διδασκαλίας που ακολουθούμε είναι καλό;
Με άλλα λόγια είμαστε ευχαριστημένοι με τον τρόπο που ενεργοποιούμε τον εσωτερικό πομπό μας με αποτέλεσμα να μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τους δέκτες μαθητές μας;
Ας αναρωτηθούμε τώρα όλοι μας πότε για τελευταία φορά κάναμε αυτοαξιολόγηση του εαυτού μας ή καλλίτερα πότε για τελευταία φορά ζητήσαμε από τους μαθητές μας να μας αξιολογήσουν για το εκπαιδευτικό επίπεδο που τους παρέχουμε και τον τρόπο που τους το παρέχουμε;
Όσο και να το ψάξει κάποιος, όλα οδηγούν στην άποψη που λέει πως όλα αρχίζουν και τελειώνουν στη σχέση που έχει οικοδομηθεί μεταξύ του καθηγητή και του ή των μαθητών του.
Δ 7 (Σχήμα 2)
Στη διαφάνεια αυτή μπορούμε καθαρά να δούμε το μοντέλο της διαπροσωπικής επικοινωνίας που θα πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στον πομπό και στον δέκτη ή τους δέκτες.
Θα πρέπει κάποτε ο εκπαιδευτικός να καταλάβει ότι πέρα από να μάθει στο μαθητή του πότε και πως επιτρέπονται οι πέμπτες παράλληλες, που ηχεί καλλίτερα το βιολοντσέλο ή πόσες σονάτες έγραψε ο Μπετόβεν πρώτο – πρώτο που έχει υποχρέωση να κάνει είναι να πιστέψει καλά μέσα του ότι κάθε παιδί χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη ατομικότητα, η οποία θα πρέπει να είναι σεβαστή.
Ένας μεγάλος εκπρόσωπος της Παιδαγωγικής σκέψης, ο Ζαν –Ζακ Ρουσό αναφέρει πως (Δ8) η αυτενέργεια του παιδιού, η καλλιέργεια του ενδιαφέροντος, η ανάπτυξη των αισθήσεων η οποία οδηγεί στην ανακάλυψη της γνώσης και την εμπέδωση αυτής είναι και θα πρέπει να είναι το βασικό μέλημα του εκπαιδευτικού.
Σε άλλη περίπτωση οδηγούμαστε σε άλλες μορφές εκπαιδευτικής συμπεριφοράς που τις συνοψίζω σε τρεις κατηγορίες:
(Δ9)α) Δεσποτική ή αυταρχική συμπεριφορά, όπου ο δάσκαλος μόνος του και χωρίς την ουσιαστική συμμετοχή των μαθητών κατευθύνει τη διδασκαλία, όπου δεν διστάζει να απορρίπτει του μαθητές του, να μην τους συμπαραστέκεται ή να τους βοηθά ή ακόμα να υιοθετεί μορφές επικοινωνίας όπου κυριαρχούν η περιφρόνηση, ο σαρκασμός η ειρωνεία.
Όποιος έχει επιλέξει αυτό τον τρόπο συμπεριφοράς καταφέρνει με πολύ μεγάλη ευκολία να ισοπεδώσει την αυτοεκτίμηση του μαθητή μα και κάτι άλλο πολύ χειρότερο να εμπεδώσει αυτό το μοντέλο καλά ο μαθητής του με αποτέλεσμα αν σε περίπτωση που δεν σιχαθεί τη μουσική και τους μουσικούς και γίνει και αυτός μουσικός να διαιωνίζεται αυτή η τερατογένεση.
(Δ10)β) Η ελευθεριάζουσα συμπεριφορά, όπου ο εκπαιδευτικός χαρακτηρίζεται από αδιαφορία για τη συμπεριφορά του μαθητή, είτε από πραγματική του αδιαφορία είτε από πιθανή αδυναμία του να επιβληθεί. Στην περίπτωση αυτή η διδασκαλία οργανώνεται και κατευθύνεται στην ουσία από τους μαθητές με αρνητικές συνέπειες για τους ίδιους, μια και παρόλο που πολλά σχεδιάζονται ελάχιστα πραγματοποιούνται.
(Δ11) γ)Η ρυθμιστική ελεύθερη συμπεριφορά. Αυτή χαρακτηρίζει τον δημοκρατικό δάσκαλο. Η συνεργασία εκπαιδευτικού και μαθητών, η καλή επικοινωνιακή τους σχέση, η παροχή ευκαιριών για μάθηση αλλά και ανάληψη πρωτοβουλιών για τους μαθητές κυριαρχούν. Θετικό κλίμα δημιουργείται, η αυτενέργεια αναπτύσσεται, η επίδοση των μαθητών βελτιώνεται και κλίμα συνεργασίας, αλληλεπίδρασης και αμοιβαίας αποδοχής κυριαρχεί.
(Δ12)
• Σε ποια από τις τρεις αυτές κατηγορίες ανήκουμε;
• Με ποια από τις τρεις αυτές κατηγορίες μπορούμε με τους μαθητές μας να κάνουμε δημιουργική μουσική;
«Να ελαττωθεί ο δάσκαλος να αναδυθεί ο παιδαγωγός, για να μπορέσει να αναδειχθεί και ν ανθίσει το πρόσωπο του παιδαγωγούμενου»
«Ο παιδαγωγός ακούει, είναι ανοιχτός στην παρουσία του άλλου»
Πρέπει να ασκηθεί, να μένει σιωπηλός για να αφήνεται το παιδί να μιλήσει»
«Γινόμαστε ΕΠΙΤΡΕΠΤΙΚΟΙ με τη στάση μας και διευκολύνουμε την ανάπτυξη των παιδαγωγούμενων.

(Δ13)………. Εκείνον δει αυξάνειν
Εμέ δε ελαττούσθαι…. Ιωάννης 3,30




Βιβλιογραφία
Αλαχιώτης,Σ (2002). Για ένα σύγχρονο Εκπαιδευτικό Σύστημα.
Βακαλιός, Θ.(1994). Θέματα Κοιμωνιολογίας της Εκπαίδευσης. Τόμ.ΙΙ. Θεσσαλονίκη
Γεωργούλης, Δ (1974). Γενική Διδακτική. Αθήμα: Παπαδήμας.
Γεωργούσης,Π.Ν. (1989). Ψυχολογία των Μεθόδων Διδασκαλίας. Αθήμα
Γιαννούλης Ν. Ι. (1993) Διδακτική μεθοδολογία, ψυχολιγική Θεμελίωση της διδασκαλίας . Αθήνα
Κασσωτάκης, Μ., Φλουρής, Γ.(2002). Μάθηση και Διδασκαλία. Αθήνα
Ματσαγγούρας,Η .(1999). Θεωρία και πράξη της Διδασκαλίας. Η σχολική τάξη ως χώρος, ομάδα, Πειθαρχία, μέθοδος, Αθήνα. Γρηγόρης.
Κοσμόπουλος. Α, (1995). Σχεσιοδυναμική Παιδαγωγική του Προσώπου. Αθήνα. Γρηγόρης

Επιστολή

Αγαπητοί μου

Μετά από ένα χρόνο και λίγους μήνες, αποφάσισα να κάνω αυτή την προσπάθεια και να φτιάξω αυτό το blog, με τίτλο Μουσικό Σχολείο Πατρών.
Πράγματι πέρασε ένας χρόνος και λίγοι μήνες από την πρώτη ημέρα που μπήκα για πρώτη φορά σ’ αυτό το σχολείο.
Τα συναισθήματα μου είναι ανάμικτα. Όμως ως άνθρωπος που προσπαθεί να βλέπει το ποτήρι μισογεμάτο, θα έλεγα ότι αξίζει να είσαι ώρες μέσα στο σε αυτό το σχολείο με τα καλά του και τα κακά του, με τις χαρές του και με τις λύπες του, με τις επιτυχίες του και τις απογοητεύσεις του.
Ο λόγος;
Ένας και μοναδικός. Τα παιδιά , οι μαθητές και οι μαθήτριες , ο ήχος των φωνών τους στο προαύλιο, οι γκρίνιες τους, οι λύπες τους, οι φόβοι τους, οι χαρές τους.
Άλλωστε αυτά και πολλά άλλα θα πρέπει να είναι τα αυστηρά κριτήρια για να αποφασίσει κάποιος να μπει στην εκπαιδευτική οικογένεια.
Ναι !! το χαίρομαι αφάνταστα που υπηρετώ την εκπαίδευση από αυτό το μετερίζι. Όλοι οι τίτλοι έρχονται και φεύγουν. Αρχίζουν και τελειώνουν. Εκείνος όμως ο τίτλος που δύσκολα κάποιος αποκτά, είναι ο τίτλος του δασκάλου.
Ποιου δασκάλου όμως; …..
Αυτού που ο Κ. Παλαμάς είχε γράψει « Σμίλευε δάσκαλε ψυχές» ή ο μεγάλος Καζαντζάκης που είχε πει « δάσκαλος είναι αυτός που κάνει το σώμα του γέφυρα για να περάσουν οι μαθητές του από πάνω του και όταν είναι σίγουρος ότι πέρασαν με ασφάλεια τότε αφήνεται να πέσει χαρούμενος γιατί ξέρει ότι κάποιος από αυτούς θα γίνει γέφυρα για να περάσουν άλλοι»
Ο μεγαλύτερος και πιο σκληρός και απόλυτος αξιολογητής του κάθε εκπαιδευτικού είναι ο μαθητής του και η μαθήτρια του.
Όχι βέβαια τώρα.
Μετά από χρόνια που θα τον συναντήσει στο δρόμο και θα αλλάξει πεζοδρόμιο ή θα προσπαθήσει να τον κάνει να τον θυμηθεί.
Εκείνη τη στιγμή παίρνει ο κάθε ένας από εμάς παίρνει την ανάλογη μισθοδοσία του.
Μέσα στο blog, αυτό θα μπορεί κάποιος να μάθει για τις δραστηριότητες του Μουσικού Σχολείου , θα βρίσκει εκπαιδευτικά άρθρα και ότι έχει σχέση με το σχολείο αυτό.

Με αγάπη,
Λέκκας Σταμάτης
(Δ/ντής Μουσικού Σχολείου)